Bệnh lao là một trong những bệnh truyền nhiễm gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Năm 2023, có khoảng 10,8 triệu người mắc bệnh lao và 1,25 triệu người tử vong. Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao, với khoảng 182.000 ca mắc mới năm 2023, tương đương 182 ca/100.000 dân. (Báo cáo Lao toàn cầu của WHO, 2024).
Dưới sự dẫn dắt của PGS TS Nguyễn Thụy Thương Thương, TS Lê Thanh Hoàng Nhật, cùng các cộng sự tại Đại học Oxford và Viện Francis Crick (Vương quốc Anh), dự án là một trong những nghiên cứu đầu tiên tìm hiểu các chỉ dấu sinh học và tế bào liên quan đến tiến triển bệnh và kết quả điều trị ở bệnh lao phổi và lao màng não.
Trong vòng 6 năm, nhóm nghiên cứu sẽ theo dõi hơn 3.500 bệnh nhân tại Việt Nam, kết hợp dữ liệu lâm sàng, kết quả xét nghiệm và mẫu sinh học được thu thập theo thời gian. Ứng dụng các công nghệ tiên tiến hàng đầu, bao gồm phương pháp phân tích sinh học đa chiều từ gen – dịch mã – phiên mã – hệ protein (multi-omics), giải trình tự tế bào đơn (single-cell genomics) và mô hình nhiễm tế bào (cell infection model), nghiên cứu sẽ tìm hiểu cách các yếu tố di truyền và miễn dịch ảnh hưởng đến tiến trình bệnh và khả năng phục hồi.
Nghiên cứu tập trung vào ba hạng mục chính:
- Gánh nặng vi khuẩn và đáp ứng điều trị
- Cơ chế gây tử vong và khả năng sống sót ở bệnh nhân lao màng não
- Vai trò của dexamethasone trong kết cục điều trị lao màng não
Từ đó, nhóm nghiên cứu kỳ vọng sẽ xác định được các dấu ấn sinh học mới giúp theo dõi hiệu quả điều trị, đồng thời tìm ra các mục tiêu điều trị mới hướng vào vật chủ (host-directed therapies). Nhóm cũng sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu tích hợp toàn diện, trở thành nguồn tài nguyên quý giá cho các nghiên cứu hệ thống và y học chính xác trong bệnh lao.
“Giải thưởng này cho phép chúng tôi ứng dụng những tiến bộ khoa học tiên tiến nhất để giải quyết một thách thức sức khỏe toàn cầu đã tồn tại nhiều thập kỷ. Việc hiểu rõ cơ chế bệnh và phục hồi ở cấp độ phân tử sẽ giúp theo dõi điều trị hiệu quả hơn, phát triển các liệu pháp điều trị chính xác hơn,” PGS TS Nguyễn Thụy Thương Thương, Trưởng nhóm Nghiên cứu Lao tại OUCRU, chia sẻ.
Dự án được phát triển trên cơ sở hơn 20 năm kinh nghiệm nghiên cứu bệnh lao của OUCRU tại Việt Nam, cùng quan hệ hợp tác chặt chẽ với các bệnh viện và cơ quan y tế trong nước. Với bề dày nghiên cứu lâm sàng, trang thiết bị hiện đại và mạng lưới hợp tác quốc tế, OUCRU đã và đang khẳng định vai trò tiên phong trong nghiên cứu bệnh lao và lao màng não trên thế giới.
Dự án này được tài trợ bởi Giải thưởng Khám phá Wellcome Discovery Awards. Đây là một giải thưởng danh giá dành cho các nhà nghiên cứu và nhóm nghiên cứu xuất sắc, hỗ trợ những ý tưởng táo bạo và sáng tạo có khả năng mang lại những bước tiến đột phá trong hiểu biết về sự sống, sức khỏe và phúc lợi con người. Thành tựu này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong sứ mệnh của OUCRU nhằm cải thiện chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam và trong khu vực.
