Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất do muỗi gây ra, ảnh hưởng tới khoảng 12 triệu người mỗi năm trên toàn thế giới.
Dù đã xuất hiện từ lâu và lưu hành ở nhiều nước, đến nay vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Việc chăm sóc bệnh nhân chủ yếu dựa vào xét nghiệm máu, theo dõi sinh hiệu và đánh giá lâm sàng sát sao – những quy trình mất nhiều thời gian và cần đến chuyên môn cao của nhân viên y tế.
Phần lớn bệnh nhân có thể tự khỏi, nhưng khoảng 5–10% ca nhập viện có thể chuyển nặng rất nhanh chỉ trong vài giờ, đôi khi không có dấu hiệu cảnh báo rõ ràng. Do đó, việc phát hiện sớm các trường hợp nguy cơ cao là vô cùng quan trọng để kịp thời xử trí.
Việc phải theo dõi liên tục khiến đội ngũ y tế chịu nhiều áp lực, đặc biệt tại các cơ sở có nguồn lực hạn chế. Khi dịch bùng phát, nhiều bệnh viện rơi vào tình trạng quá tải, ảnh hưởng tới chất lượng chăm sóc và an toàn của người bệnh.
Giải pháp giúp giảm tải cho nhân viên y tế tuyến đầu
Trước thách thức trong chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết, nhóm nghiên cứu tại Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU) tại Việt Nam, do Tiến sĩ Hồ Quang Chánh dẫn dắt, đã phát triển hai công cụ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI): thiết bị đeo tay D-SCAPE và hệ thống hỗ trợ ra quyết định lâm sàng D-CAT.
D-SCAPE: Thiết bị đeo tay theo dõi bệnh sốt xuất huyết
D-SCAPE là thiết bị đeo tay chi phí thấp, có khả năng theo dõi liên tục các chỉ số sinh hiệu gồm nhịp tim, nồng độ oxy máu (SpO₂), huyết áp và dung tích hồng cầu (HCT).
Với công nghệ phân tích sóng sinh học bằng AI, D-SCAPE có thể phát hiện sớm dấu hiệu chuyển nặng, ngay cả khi bệnh nhân chưa có biểu hiện rõ ràng. Thiết bị giúp đơn giản hóa quy trình theo dõi, giảm thiểu nhu cầu lấy máu lặp lại hoặc sử dụng dây dẫn phức tạp.
Dự án hiện bước vào giai đoạn phát triển tiếp theo (2025–2028) với sự tài trợ từ tổ chức LifeArc, nhằm nâng cao hiệu năng và hoàn thiện thiết kế để phù hợp hơn với thực hành lâm sàng.
D-CAT: Hệ thống hỗ trợ ra quyết định điều trị
D-CAT hoạt động song song với D-SCAPE, tích hợp dữ liệu từ thiết bị đeo với kết quả xét nghiệm và theo dõi lâm sàng.
Thuật toán AI sẽ phân tích và dự đoán diễn biến bệnh trong vòng 48 giờ, hỗ trợ bác sĩ phân loại ưu tiên và xử trí kịp thời các trường hợp nguy cơ cao.
Bộ đôi công cụ này đang góp phần đưa việc điều trị sốt xuất huyết từ thế bị động sang chủ động, đồng thời nâng cao chất lượng và tính công bằng trong chăm sóc y tế.
“D-SCAPE và D-CAT giúp tự động hóa theo dõi thường quy và hỗ trợ quyết định lâm sàng, giảm tải áp lực cho nhân viên tuyến đầu, để họ có thêm thời gian tập trung chăm sóc người bệnh,” TS. Hồ Quang Chánh chia sẻ.
Công nghệ phát triển tại Việt Nam, phục vụ người Việt
D-SCAPE và D-CAT là kết quả hợp tác giữa OUCRU, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM và Đại học Imperial (Anh), dựa trên hơn 20 năm nghiên cứu tại Việt Nam.
Hệ thống sử dụng dữ liệu từ hơn 8.000 ca bệnh thực tế và 3.000 giờ sóng mạch từ 300 bệnh nhân người Việt, giúp tinh chỉnh phù hợp tối đa với nhu cầu và điều kiện địa phương. Tuy nhiên, tính chính xác này cũng đi kèm thách thức: cần đảm bảo độ tin cậy trên các nhóm dân cư đa dạng, duy trì tính ứng dụng lâm sàng và cập nhật thuật toán thường xuyên.
Việc triển khai tại bệnh viện cũng đối mặt với các khó khăn về hạ tầng, mạng Internet không ổn định và hệ thống hồ sơ y tế chưa đồng bộ. OUCRU hiện đang phối hợp với bệnh viện để kiểm định và tích hợp công cụ vào hệ sinh thái y tế số đang phát triển tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, việc Bộ Y tế ban hành hướng dẫn thử nghiệm lâm sàng cho phần mềm và thiết bị tích hợp AI vào năm 2024 đã tạo hành lang pháp lý rõ ràng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo an toàn trong lĩnh vực y tế.
D-SCAPE và D-CAT không chỉ là sản phẩm nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, mà được đồng phát triển cùng các bác sĩ và bệnh nhân. Trẻ em đặc biệt hào hứng với trải nghiệm không dùng kim tiêm, trong khi người lớn mong muốn thiết bị nhẹ, thông thoáng và phù hợp với khí hậu nóng ẩm tại Việt Nam.
“Trong giai đoạn tiếp theo, D-SCAPE có thể đơn giản như một chiếc nhẫn hoặc đồng hồ,” TS. Chánh chia sẻ. “Bệnh nhân có thể đeo tại nhà, được theo dõi liên tục mà không cần quay lại bệnh viện nhiều lần, điều rất cần thiết với người dân sống ở vùng sâu, vùng xa.”
Với những bước tiến công nghệ này, Việt Nam đang khẳng định vị thế trong lĩnh vực y tế số ở khu vực, với các giải pháp thông minh, bền vững và hiệu quả, không chỉ trên lý thuyết mà ngay trong thực tế điều trị.
Lắng nghe từ chính người dùng
D-SCAPE và D-CAT không chỉ là sản phẩm nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, mà được đồng phát triển cùng các bác sĩ và bệnh nhân.
Trẻ em đặc biệt hào hứng với trải nghiệm không dùng kim tiêm, trong khi người lớn mong muốn thiết bị nhẹ, thông thoáng và phù hợp với khí hậu nóng ẩm tại Việt Nam.
“Trong giai đoạn tiếp theo, D-SCAPE có thể đơn giản như một chiếc nhẫn hoặc đồng hồ,” TS. Chánh chia sẻ.
“Bệnh nhân có thể đeo tại nhà, được theo dõi liên tục mà không cần quay lại bệnh viện nhiều lần, điều rất cần thiết với người dân sống ở vùng sâu, vùng xa.”
The D-SCAPE wearable device has evolved over the years through iterative design and user feedback
Với những bước tiến công nghệ này, Việt Nam đang khẳng định vị thế trong lĩnh vực y tế số ở khu vực, với các giải pháp thông minh, bền vững và hiệu quả, không chỉ trên lý thuyết mà ngay trong thực tế điều trị.
