Vi khuẩn lao có thể lây lan từ phổi lên não, gây ra lao mà ng não – một dạng bệnh nguy hiểm với hơn 150.000 ca mắc mới mỗi năm trên toà n thế giới. 50% bệnh nhân lao mà ng não tỠvong hoặc có tổn thương não, nguy cơ nà y đặc biệt cao đối với những bệnh nhân đồng nhiễm HIV.
Các trưá»ng hợp lao mà ng não nặng có thể liên quan đến tình trạng hoạt động quá mức cá»§a hệ miá»…n dịch, chÃnh phản ứng miá»…n dịch thái quá trong quá trình chống lại vi khuẩn đã gây tổn thương não. Cho đến nay, việc xác định tình trạng viêm quá mức thông qua xét nghiệm máu rất khó khăn. Các phương pháp hiện tại chỉ cung cấp khá Ãt thông tin liên quan đến phản ứng viêm.
Trong má»™t nghiên cứu má»›i đăng trên tạp chà eLife, các nhà khoa há»c tại OUCRU đã sá» dụng công nghệ di truyá»n tiên tiến để phân tÃch biểu hiện cá»§a gần 20.000 gen từ mẫu máu cá»§a bệnh nhân lao mà ng não, lao phổi (cả nhiá»…m HIV và không nhiá»…m HIV) và ngưá»i khá»e mạnh. Bằng cách so sánh biểu hiện gen giữa các nhóm, nghiên cứu nà y giúp là m sáng tá» cÆ¡ chế bệnh sinh cá»§a lao mà ng não, đặc biệt là ở những ca nặng. Äồng thá»i, phân tÃch nà y cÅ©ng cho phép các nhà khoa há»c xác định các gen tiá»m năng để theo dõi và dá»± Ä‘oán nguy cÆ¡ biến chứng nặng ở bệnh nhân.
Nghiên cứu đã chỉ ra nguy cÆ¡ tá» vong do lao mà ng não có liên quan đến má»™t dấu hiệu đặc trưng trong phản ứng miá»…n dịch tế bà o; sá»± hoạt hóa mạnh mẽ cá»§a bạch cầu trung tÃnh Ä‘i kèm vá»›i sá»± suy giảm hoạt động cá»§a tế bà o T và tế bà o B. Các biểu hiện di truyá»n liên quan đến nguy cÆ¡ tá» vong cÅ©ng khác nhau giữa bệnh nhân nhiá»…m HIV và không nhiá»…m HIV, vá»›i các gen gây viêm được hoạt hóa nhiá»u hÆ¡n ở nhóm nhiá»…m HIV. Äáng chú ý, nhóm nghiên cứu đã phát hiện mức độ hoạt động cá»§a bốn gen cụ thể trong máu có liên quan máºt thiết đến nguy cÆ¡ tá» vong do lao mà ng não.
“Phát hiện nà y có ý nghÄ©a quan trá»ng trong việc cá nhân hóa Ä‘iá»u trị lao mà ng não,†PGS. Nguyá»…n Thuỵ Thương Thương, trưởng nhóm nghiên cứu lao tại OUCRU chia sẻ. “Trong tương lai, các bác sÄ© có thể sá» dụng dấu hiệu nà y để xác định nhanh chóng những bệnh nhân cần được chăm sóc tÃch cá»±c, đồng thá»i nghiên cứu còn xác định các mục tiêu tiá»m năng cho việc phát triển các liệu pháp Ä‘iá»u trị má»›i.â€
Äể tìm hiểu thêm, hãy truy cáºp bà i đăng trên tạp chà eLife.
Bà i viết nà y ban đầu được đăng bằng tiếng Anh trên eLife Digest và đã được dịch và sá»a lại để phù hợp cho độc giả cá»§a OUCRU.