Nghiên cứu mới nhất của nhóm nghiên cứu Lao thuộc Đơn vị Nghiên cứu Lâm sàng Đại học Oxford (OUCRU), phối hợp cùng các đối tác từ Indonesia, Hà Lan và Hoa Kỳ, đã đi sâu phân tích dịch não tủy. Kết quả cho thấy, nhiều chất chuyển hóa trong dịch não tủy có liên hệ chặt chẽ với tiên lượng của bệnh nhân lao màng não, hứa hẹn mở ra những hướng tiếp cận mới trong điều trị.
Lao màng não là một thể lao nặng với hơn 164.000 mắc phải trên toàn cầu vào năm 2019. Căn bệnh này phát sinh do cơ chế gây viêm quá mức tại màng não, tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có phương pháp điều trị hiệu quả. Ngay cả khi bệnh nhân được áp dụng phác đồ điều trị lao tiêu chuẩn, bao gồm cả thuốc kháng viêm dexamethasone, thì một nửa số người mắc vẫn tử vong hoặc chịu biến chứng dài hạn.
Các nhà nghiên cứu đã đưa ra giả thuyết rằng các con đường chuyển hóacó thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị và giúp phát triển các liệu pháp hướng đến vật chủ hiệu quả hơn. Họ đã thu thập và phân tích 619 chất chuyển hóa từ 1.067 mẫu dịch não tủy từ bệnh nhân lao màng não ở Indonesia và Việt Nam.
Nghiên cứu sử dụng kỹ thuật sắc ký lỏng – khối phổ không định hướng (LC-MS). Đây là một nền tảng metabolomics tiên tiến do Viện Broad của MIT và Harvard phát triển, nổi bật với độ nhạy cực cao, khả năng bao phủ rộng các chất chuyển hóa và phân tích chuyên sâu chỉ với một lượng dịch não tủy nhỏ.
Các chất chuyển hóa giúp dự đoán diễn biến bệnh lao màng não
Được công bố trên tạp chí Med, nghiên cứu đã xác định mười chất chuyển hóa có nồng độ cao hơn ở những bệnh nhân tử vong do lao màng não trong vòng 60 ngày sau khi chẩn đoán. Bên cạnh tryptophan đã được báo cáo trong các nghiên cứu trước đây, chín chất còn lại là những phát hiện mới. Bao gồm các axit béo hydroxyl hóa như 3-hydroxyoctanoate (FA 8:0;3OH), hydroxy–isocaproate (FA 6:0;OH), hydroxyisobutyrate (FA 4:0;OH) và một dẫn xuất liên quan là C4-OH carnitine.
Các chất chuyển hóa này được chia thành hai nhóm chính: axit béo và tryptophan. Chúng cho thấy liên hệ rõ ràng với các chỉ số bệnh nặng trên lâm sàng, như thang điểm hôn mê Glasgow, tổng số bạch cầu, tải lượng vi khuẩn và nồng độ các cytokine gây viêm trong dịch não tủy. Đặc biệt, axit béo 8:0;3OH và tryptophan là hai chất có liên quan chặt chẽ nhất đến nguy cơ tử vong, ngay cả khi không xét đến GSC hay các yếu tố đánh giá mức độ nặng khác trước điều trị khác.
"Chúng tôi đã xác định hai nhóm chất chuyển hóa gắn liền với tiên lượng xấu ở bệnh nhân lao màng não là axit béo và tryptophan.
Axit béo tăng cao ở bệnh nhân có tải lượng vi khuẩn và và tình trạng viêm nặng hơn, trong khi tryptophan lại được tìm thấy cao ở bệnh nhân có mức độ cả hai thấp hơn. Điều này gợi ý rằng nhiều cơ chế sinh học cùng có thể ảnh hưởng đến tiên lượng của bệnh nhân lao màng não."
Nghiên cứu này mở ra cánh cửa tìm hiểu sâu hơn về cơ chế sinh học ảnh hưởng đến tiên lượng xấu của bệnh nhân lao màng não. Cùng với các đối tác quốc tế, nhóm nghiên cứu tại OUCRU do GS. Guy Thwaites, PGS. Nguyễn Thụy Thương Thương và TS. Lê Thanh Hoàng Nhật dẫn dắt, đang tiếp tục tìm hiểu vai trò của gen di truyền, tương tác giữa chất chuyển hóa và protein trong nhiễm trùng trước khi điều trị và cũng như sự thay đổi khi bệnh nhân bắt đầu điều trị.
Toàn bộ kết quả nghiên cứu đã được công bố trên Tạp chí Med.
Đối tác nghiên cứu:
1. Trung tâm Y khoa Đại học Radboud, Hà Lan
2. Trung tâm Nghiên cứu Chăm sóc và Kiểm soát Bệnh truyền nhiễm, Đạib học Padjadjaran, Bandung, Indonesia
3. Viện Broad bởi MIT và Harvard, Cambridge, MA, Hoa Kỳ
4. Khoa Y, Đại học Indonesia, Jakarta, Indonesia
5. Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Việt Nam
